8 сент. 2012 г.

Բացատրական բառարան

Լոքշ...նատուռի... քյառթու...քյալ...Սա այն բառերի մի մասն է, որոնք մեզանից շատերը թերևս լսել են տարբեր իրավիճակներում հայտնված տարբեր մարդկանց կողմից:Սա մի բացատրական բառարան է՝ հատուկ կյանքից <<հետ մնացածների>> համար:
Լոքշ: 
21-րդ դարի համար բավականին բարդ հասկացություն է, թե ընկալման և թե առօրյա խոսելաոճում օգտագործելու համար:Սա այն բառերից մեկն է, որը ավելի շատ օգտագործվում է երիտասարդների լեքսիկոնում:<<Լոքշից>>,  օրինակ, կարելի է մարդ ծեծել, թմրանյութեր օգտագործել և նույնիսկ բանակ գնալ՝ երկու տարի <<լոքշից նոր լոքշ բացահայտելու համար>>:
Նատուռի: Բառ, որը ավելի շատ օգտագործվում է հայկական բառապաշարում. սակայն բառի արմատը լատինական է. <<nature>> - բնություն, իրականին համապատասխանող ինչ-որ բան, բնական . ահա, թե ինչ են ցանկանում ասել այն մարդիկ, ովքեր օգտագործում են այս արտահայտությունը: Այնուամենայնիվ ոմանք այս բառը օգտագործելիս արտահայտում են իրենց հիացմունքը այս կամ այն իրի կամ երևույթի նկատմամբ և, որը, թերևս համապատասխանում է իրականությանը:
Քյառթու: Բավականին բարդ ու տհաճ հնչողությամբ արտահայտություն է: Բարձրաշխարհիկ բառապաշարում այն կարող է փոխարինվել չափից ավելի, ընդգծված արտահայտություններով:Սակայն այն ճիշտ բնորոշումն է որոշակի երևույթների. քյառթու պառավ,քյառթու ռաբիզ, քյառթու քաչալ:
Քյալ: Կիրառվում է դիմացինին որակական ոչ բարձր հատկանիշներ տալու համար:Մի արտայատություն, որի ծագումնաբանությունը անբացատրելի է:
Լինում են երկխոսություններ, երբ հնչում է
<<արա՛, հո դու քյալ չե՞ս >> հարցադրումը, այստեղ նկատի է առնվում այն, որ դիմացինը սխալ է կողմնորոշվել կամ սխալ պատասխան է տվել:Այսինքն՝ ակնհայտ <<քյալություն>> է արել:



______
Զգուշացեք չհայտնվել այս բառերի կիզակետում, իսկ երբ հայտվե՛ք. հիշե՛ք, որ գոյություն ունի բացատրական բառարան:

2 авг. 2012 г.

Սարը սարին չի հանդիպում...

Այսպես է սկսվում առածը, բայց այսպես չի վերջանում: Առածը կիսատ թողեցի, որովհետև վերնագիր էր:Բայց առածը առած է միայն լրիվ: Նա արտահայտում է այն, ինչ կյանքի իմաստություն է կոչվում: Իսկ կյանքի այդ իմաստությունը վերոհիշյալին ավելացնում է, որ մարդ հանդիպում է մարդու:Մարդ՝ մարդու և որտեղ ուզես. անապատում, ծովում, ցամաքում, հյուսիսում, հարավում:
Բայց ամենից շատ մարդիկ իրար հանդիպում են շուկայում և երթուղային մեքենաներում, այն էլ այս ամռան շոգին:Երբ շուկայի հետ մրցում են ցանկացած հանրախանութներ:
Ում ասես, որ չես հանդիպի այս օրերին, շոգ օրերին, իսկ անձրևոտ օրերին գրեթե ոչ մեկին չես հանդիպի:
Երբ շուկա ես մտնում, առաջին տպավորությունը այն է, թե բոլորն էլ վաճառում են: Բոլորի ձեռքերին էլ ինչ-որ բան կա: Գալիս են, գնում ու չի հասկացվում, գնե՞լ են դրանք, թե՞ վաճառում են:Մարդիկ էլ կան, որ շուկա են գնում ման գալու, ժամանակ անցկացնելու, ծանոթներին հանդիպելու կամ պարզապես նայելու համար:
Երբ շուկա ես մտնում, մի պահ թվում է, թե այդպես կույտ առ կույտ թափված է քաղաքի աղբը, թափված իրար վրա, ինչպես պատահի, խառնիխուռն, հապշտապ, անտրամադիր:Բայց երբ շրջում ես այդ շարքերի միջով, տեսնում ես, որ ամեն ինչ իր տեղում է, կարգով ու շարքով, բաժիններով, ինչպես մասնագիտացված շատ խանութներում:
-Ի՞նչ եք հավաքվել, չենք ծախում:Պրծա՛վ:
-Ես ուզում եմ, ի՞նչ արժե,- հնչում է մի կանացի ձայն:Ես, որ գլուխս կախել էի, արագ բարձրացրեցի:Ձայնը ծանոթ էր, շա՜տ ծանոթ:Բարձրացնում եմ ու հիշում հին առածը. <<Սարը սարի չի հանդիպում, բայց մարդը մարդու...>>:
Օ՜, մարդիկ, մարդիկ...
Իսկապես որ օ՜:Ուրիշ ոչ մի բան:
Չորս կողմս մարդիկ էին: Շտապող, իրենց գործերով զբաղված մարդիկ:Նրանք չեն հասկանում ինձ: Նրանք անգամ ճանապարհ չեն տալիս, որ փախչեմ, որ կորչեմ: Մարդիկ անտարբեր են: Մարդիկ ինձ չեն հասկանում:
Չորս կողմս մեքենաներ են, մարդիկ, շենքեր, խանութներ:Մեքենաներն են աղմկում:Աղմուկ է, անտանելի աղմուկ, բայց ես ոչի՜նչ չեմ լսում:
Բայց ո՜չ...
Ես վազում էի: Չէի մտածում ո՛չ անցյալի, ո՛չ ապագայի, ո՛չ էլ անգամ հոգու ու նոր մաքրության մասին: Ես վազում էի, վազո՜ւմ և ինքս իմ մեջ երդվում, երդվում ինձ համար թանկ ամեն ինչով:Քի՜չ մնաց...

17 июл. 2012 г.

Ուշացած անցորդուհին


Այնպես ստացվեց, որ օրերից մի օր երազանքը եկավ ու մեր տան դիմաց բնակվեց:Եվ հանկարծ այն ժամանակ, երբ այդ երազանքը շոշափեցի իմ ձեռքում, հասկացա, որ, ուշացել եմ:Ամբողջ կյանքում մտածել էի, որ եթե դա չլինի, ես կլինեմ մի քիչ ավելի երջանիկ, քան եղել եմ ու կամ:

Երբ փոքր էի, ինձ համար ստեղծել էի մի փոքրիկ տնակ, որտեղ պատսպարվում էի:Երբեմն վախենում էի, թե օրերից մի օր այդ տնակը կքանդվի ու իր հետ կտանի իմ ամբողջ երազանքը:
Կրկին ուշացել էի...
Տնակը այլևս չկար,չգիտեմ, իմ երազանքները տարել էր իր հետ, թե՞ ոչ:
Կարծրացած պատկերացումներ:
Կրկին ուշացա...
Երբեմն մեր երազանքների հետ կապված երջանկությունը մենք ենք հորինում, ինքներս, ու, երբ նրանք գալիս են, մեր ձեռքն են ընկնում, մտածում ենք . <<Իսկ միգուցե մենք դրանից ավելին ունե՞նք>>:
Բայց...էլի ու էլի կառչում ենք այդ երազանքից, որովհետև դա մեր անքուն գիշերների ու փնտրտուքների արդյունքն է:Բայց մեկ է, ես թողեցի այդ երազանքը, որովհետև չգիտեի նրա հետ վարվելու ձևը:Սակայն, երբ նա հիմա վերադառնա,ես համոզված եմ, այլևս չեմ <<ուշանա>>:

Անդարձ հեռուներ

Մինն այսպես, մյուսն այնպես
Մինը, որ գալիս է,
Մյուսը գնում է դեպի անդարձ հեռուներ...
Մինը, որ լացում է -
Մյուսը ծիծաղ է ապրում:
Մյուսը երբեք չէր իմանա,
Որ մինը կյանքում
Գեթ մեկ անգամ կ՛ըլլար...
Մինը տխուր է.
Մյուսը գնում է դեպի անդարձ հեռուներ...
Կյանքի կարոտում, բեկված հողերում
Մինը գալիս է, մյուսը գնում է...
Գեթ կա՞ մեկը, որ գալիս է,
Բայց չի գնում անդարձ հեռուներ...

4 июл. 2012 г.

Մեկ օր Թումոյում

Լինում է, չի լինում, մի մարդուկ է լինում: Այս մարդուկը օր ու գիշեր էշի պես բանում է, անկապ դեսուդեն վազվզում, բայց ծերը ծերին հազիվ է հասցնում: Ո՛չ գործ կա անելու, ո՛չ՝ խաղալու:Մի օր էլ մտածում է. <<Լավ, բա ի՞նչ անեմ>>,- և այն էլ կյանքում առաջին անգամ էր մտածում: Եվ, ի՛նչ երջանկություն…
Բայց, բարեբախտաբար թե դժբախտաբար, հանդիպում է ուսանող եղած մեկին և հարցնում.<<Հե՛յ, հե՛յ… դու կարո՞ղ ես ինձ օգնել, ի՞նչ անեմ, որ այս վիճակից դուրս գամ>>:Ուսանողը լսելով՝ սկսում է նյարդայնանալ.<<Լսի՛, այ ջահե՛լ, ռադդ քաշի՛, սա 21-րդ դարն է ՝ գլոբալացման ժամանակաշրջանը, հետևաբար, ես բոլորին գլոբա՛լ խորհուրդներ եմ տալիս>>:
Հ.Գ. Հեքիաթներին հավատացողներին ասեմ, որ սա իհարկե հեքիաթ չէ, այժմ մենք միասին կտեղափոխվենք Թումոյի աշխարհ, և այո՛, ինչպես բոլոր հեքիաթներում , այս անգամ էլ երկնքից երեք խնձոր է ընկնում : Մեկը՝ գրողին, մեկը՝ կարդացողին, մյուսն էլ՝ ուղիղ մարդուկի գլխին:

-Մա՛մ, ես եկա: Գնում եմ Թումո:
-Ա՛յ բալա, տուն չմտած՝ արդեն դուրս ես գալիս: Լվացվիր, հացդ կեր, ասա այսօր ի՞նչ ես ստացել, ի՞նչ ունես…
-է՛ մամ, ոչ մի բան էլ չեմ ստացել, ես թռա՜…
-Քարտդ…
-Վերցրել եմ, վերցրել: Ես թռա…
Նման պարզունակ ձևով շաբաթը միայն մեկ-երկու անգամ էր հնարավոր խուսափել դաս անելուց:Մնացած օրերին պետք էր ավելի հնարամիտ գտնվել, և գտնվում էինք…
<<Սա մի փոքր քայլ է մարդու համար, մի հսկայական ցատկ՝ մարդկության համար>>. Նիլ Արմսթրոնգի հանրահայտ խոսքերով սկսվեց ոչ միայն քայլող ու ցատկող, այլև գոռացող , քնող, արթնացող, մեզ հետ աշխարհին նայող ու 50-ից ավելի վարժանքների մասնակցությամբ մեր՝ մի փոքրիկ քյլը Թումոյի հետ:
Ֆանտաստիկ, ուրույն, էներգետիկ, առաջադեմ, պրոֆեսիոնալ, բարձր… Ոչ մի բառարանում չի գտնվի խոսքերի բավարար քանակ այս խմբի ֆենոմեններին նկարագրելու համար:Մարդիկ, ովքեր իրենց անսպառ տաղանդով և ստեղծագործական երևակայությամբ ամուր պահում են բոլորի հետաքրքրասիրությունը իրենց շուրջը: Այս երաժշտական խումբը՝ Գառաժ Բենդը ապացուցում է՝ հրաշքներ կան,և դրանք կանաչ են:
Խումբը վերածվում է իմ պատկերացումներից հեռու մի այլ բանի:Սա կարելի է անվանել մի նախագիծ, որը աննախադեպ է Թումոյում:Այնուամենայնիվ, այն մեծ ջանքերի և տոկուն մարդկանց աշխատանքն է:
Այսօր Գառաժը լավագույններից մեկն է է Թումոյում : Գառաժի անդամները միշտ իրենց լսարանին ապշեցնում են իրենց չմարող եռանդով և կատարման բարձր որակով:
Հ.Գ. Ինչպես անհատը, այնպես էլ երկիրն ունի շրջապատ: Բայց եթե անհատն ինքնակամ կարող է հեռանալ վատ շրջապատից և ընտրել լավը , ապա երկրի ուժերից դա վեր է:Երկիրն ի զորու է միայն փոքր-ինչ ավելի լավը դարձնել իր շրջապատը , ինչը և, ի դեպ, փորձում են անել: Դրա վառ ապացույցն է Թումոն:
Մի լուրջ հետգրությամբ էլ վերջացնում եմ մարդու անխուսափելի ուղեկիցների՝ մարդուկների <<բնավորության>> այն գծերի մասին, որոնք քողարկված են մեզնից: Ինչպես հիշում ենք դպրոցական քերականությունից , առարկաները լինում են շնչավոր ու անշունչ: Թումոյի բարեկամ մարդուկները նույնպես առարկաներ են, բայց խիստ յուրատեսակ. նրանք ունեն մի երրորդ հատկություն. նրանք կարող են շունչ տալ անգամ որոշ անշունչ առարկաների, օրինակ՝ կյանքից ձանձրացած մարդկանց:



29 июн. 2012 г.

Սպանիր ինքդ քեզ







Իմ շատ ընկերներ ինձ պատմել են, որ ժամանակին փորձել ենինքնասպանություն գործել կամ գիտեն մարդկանց, ովքեր երբևէ փորձել են      ինքնասպանության դիմել:Ես հասկացա, որ Հայաստանում սա մեծ խնդիր է ու որոշեցի անպայման գրել դրա մասին:Սկսեցի տեղեկություններ հավաքել,և պարզվեց, որ Հայաստանն ինքնասպանությունների քանակով "բարձր" հորիզոնականներում է:
Ինքնասպանության միջոցներն են՝ կախվելը, խեղդվելը, խորտակվելը, թունավորումները, բարձրությունից ցատկելը, նետվելն ընթացող տրանսպորտային միջոցների տակ, ինքնահրկիզումը, սովամահությունը, ջրազրկումը, անոթների վնասումը, որովայնով առաջ ընկնելը սուր կտրող գործիքի վրա, էլեկտրականության կիրառումը...

Ինքնասպանության դրդապատճառներն են՝
1. Անձնական խնդիրները՝  անարդարություն իր նկատմամբ, բացարձակ անհաջողություն հակառակ սեռի մեջ, նոր մարմնում վերածնվելու ցանկություն, դժբախտ սեր, մերձավորի մահ, չհասկացվածություն, միայնակություն, համասեռամոլություն:
2. Աշխատանքային խնդիրները՝ բռնություններ, կյանքի իմաստի կորուստ, բացակայություն:
3. Ֆինանսական խնդիրները՝ մասնագիտական կամ ստեղծագործական չիրականացված ծրագրեր:
4.  Այլ խնդիրներ՝ երջանկության զգացումն այլևս չզգալու մտորումներ, հիասթափություն կյանքից, հոգեկան հիվանդություններ, հարկադրված ինքնասպանություն, նման օրինակների կրկնօրինակում:


Ինքնասպանության փորձեր
Ն.Գ. /
Մոտ 3-4 ամիս առաջ էր: Ես այդ օրը կռվեցի երկու ընկերուհիներիս հետ, բայց մի թեթև, որովհետև տրամադրություն չունեի:Ու այդ անհաջող ժամանակ իմացա, որ մոտ ընկերուհիս ու ընկերս ամբողջ օրը միասին են եղել:
Հետո գնացի տուն: Պարզվեց, որ մամային էին զանգել ու բողոքել գնահատականներիցս:Ասել էին, իբրև գնահատականներիս վիճակը շատ վատ է:Մաման բարկացած էր, վրաս գոռգռում էր:
Երեկո էր:Առավոտից որոշել էի լոգանք ընդունել:Ու երբ պառկեցի ջրի մեջ սկսեցի մտածել. ամենամոտ ընկերուհուս հետ կռվել եմ, ամեն ինչ վատ է, մինչև հիմա չգիտեմ, թե ինչով եմ ուզում զբաղվել ապագայում...Խորանալով մտքերի մեջ՝ աչքիս ընկավ դեղատուփը:Հինգ րոպե մտածելուց հետո, գնացի ինչքան քնաբեր կար խմեցի:Հետո հետ պառկեցի լողախցիկի մեջ: Մոտ 15 րոպե հետո գլուխս պտտվեց, հետո էլ ոչինչ չեմ հիշում...Միայն հիշում եմ, թե ոնց էր մամաս ինձ հանում լողախցիկից, բախտս բերել էր, որ շուտ ինձ գտել էր...
Հիմա զղջում եմ արածիս համար, ուղղակի այդ վայրկյանին դա շատ դյուրին որոշում էր թվում, հետո հասկացա, որ դա որոշում չէր, այլ փախուստ էր...Ու հիմա, որ պատկերացնում եմ, թե ինչքա՜ն ցավ դա կպատճառեր ինձ հարազատ մարդկանց, փշաքաղվում եմ:


Լ.Վ./Ծնողներս թույլ չէին տալիս շփվել ընկերուհուս հետ:6 ամիս  էր ինչ գաղտնի շփվում էի:Ու այդ ամենից հետո ինքը սկսեց շփվել ուրիշի հետ:Այդ մտքից չէի ուզում այլևս ապրել:Ու այդպես կտրեցի երակներս...
Չգիտեմ էլի կանեմ, թե ոչ... բայց հիմա փոշմանել եմ.


Տարբեր հասարակությունների, մշակույթների ու կրոնների վերաբերմունքն էլ է տարբեր ինքնասպանության ու ինքնասպանների հանդեպ:Ճապոնիայում դա պատվի գործ է, բայց Հայաստանում և ընդհանրապես քրիստոնյա երկրներում ինքնասպանությունը մեծ մեղք է:Հարազատները հաճախ նույնիսկ չեն հայտնում, որ մահացածն ինքնասպան է եղել, դա թաքցնում են ու մահվան մեկ այլ դեպք հրամցնում:
Կան մարդիկ, որ ինքնասպանության փորձ են կատարում՝ ուշադրություն գրավելու համար:Երբ լսում ես, որ ինչ-որ մեկն արդեն իններորդ անգամ է փորձում իրեն սպանել, հենց այդպես էլ մտածում ես, որովհետև սա արդեն, ներեցե՛ք, "անլուրջ" է: Որոշները կարող են ինքնասպանությանը պատրաստվել մի քանի տարի և ամեն ինչ այնպես կազմակերպել, որ ընդհանրապես ուշադրություն չգրավեն, նույնիսկ կորչում են, որ մահանան բոլորից հեռու. այդ ընթացքում նրանք սովորաբար կարգավորում են իրենց գործերը, լուծում են բոլոր խնդիրները,աշխատում են վերականգնել կամ բարելավել հարաբերություններն ընկերների, հարազատների և նույնիսկ թշնամիների հետ:Նրանց վարքագիծը կարելի է համեմատել մահացու հիվանդի վարքի հետ, նրանք էլ են սպասում իրենց մահվան և վերաիմաստավորում են իրենց կյանքի վերջին հատվածը: Գուցե մարդ որքան շատ է առնչվում ինքնասպանության հետ, այնքան շատ է մտածում դրա մասին:


24 мая 2012 г.

100-ամյա տատմորս արկածները

Ինչպես ասում է հայկական-ավանդական ասացվածքը. "Կարմիր կովը իր կաշին չի փոխի":Թերևս վերոհիշյալը ոչ թե վերաբերվում է տատմորս, այլ նրա երեխաների թոռներին՝ հատկապես ինձ:
Տարիքն առած տատս պատմում էր, թե ինչպես է մեծացել Լոռվա գեղատեսիլ բնության գրկում:Եվ ամեն անգամ պատմելիս ոչ թե հիշում էր Լոռվա բնությունը, այլ՝ իր մորը:
Զառամյալ կնոջից՝ տատմորիցս, շատ էի վախենում:Եվ ամեն անգամ, երբ նայում էինք ընտանեկան ալբոմը և արդեն պետք է հասնեի տատմորս նկարին` մեկ էջ թերթելու փոխարեն թերթում էի բազմահազար էջեր:Նրա նկարը մեկ անգամ էի տեսել՝ փոքր տարիքում և տեսնելուց էլ վախը համակել էր հոգիս:
Եվ այդպես էր այնքան ժամանակ մինչև չլսեցի տատիս բազմապիսի պատմությունները:
Հերթական անգամ, երբ թերթում էի ալբոմը, առանց երկյուղի բացեցի և ուշադիր նայեցի նրա նկարին:Սակայն կարծես արյունը սառել էր երակներումս...Աչքերս հառած նրա աչքերին՝ հիշեցի տատիկիս պատմածը:
Պատմում էր, թե մեկ էլ մի երեկո նստած են եղել:Զանգել է եղբայրներից մեկը (ի դեպ եղբայրների մասին միշտ խոսում էր խոր կարոտով և ինձ մոտ այնպիսի տպավորություն էր, որ երկրագնդի վրա նրանց նմանները չեն եղել) և ասել՝ թե մայրը իրեն վատ է զգում:Դե խեղճ կինն էլ 
100 տարեկան, բոլորը խառնվել են իրար:Եվ նույն պահին բռնել են Լոռվա ճանապարհը:
Հասել են տեղ և ինչ են տեսել՝ անբեկանելին:100-ամյա կինը ծաղկանոցում խնամում է իր ծաղիկները:Սիրտները տեղն է ընկել:
...Անցել է մի որոշ ժամանակ:Եվ "հերթական արկածը":Կրկին զանգել է եղբայրներից մեկը...Շնչակտուր հասել են գյուղ:Եվ կարող եք պատկերացնել, թե ի՞նչ են տեսել:Տատիկիս մայրը ոտքերը մեկնած բազմոցի երկայնքով՝ կիսանստած, իբրև թե թերթ է կարդում:Եղբայրները գիտեին, որ այլևս հերթական անգամներից չէ, ուղղակի թերթը, ակնոցները պահը մեղմացնելու համար էին:Տատս չի հավատացել:Մոտեցել է, համբուրել և զգալով սառնությունը՝ ստուգել է սրտի զարկերը:Եվ...
Եվ այսօր էլ հերթական անգամներից էր:Ընտանեկան ալբոմը թերթելուց ուղիղ քսան էջ առանց նայելու թերթեցի, որպեսզի չտեսնեմ նրա աչքերի ջղայնությունը:Տատս տեսավ ամենը և ասաց."Կարմիր կովը երբեք իր կաշին չի փոխի":

13 мая 2012 г.

Երևակայություն

-Ամեն բան անցնում է, քայքայվում, թառամում, գեղեցիկ ծառեր, կենդանիներ, շներ, շենքեր, արձաններ՝ փչանում,ոչնչանում, մարդիկ,
 ընկերներ, 
գեղեցկուհիներ...
չքնաղ
 օրեր, 
սերեր,
 քեֆեր, ճամփորդություններ... Բոլորը վերջ ի վերջո անցնում են, մարում, և մնում միայն հուշ, հիշողություններ:Հիմա ի՞նչ են ամենը...Միայն հիշողություններ... կան և չկան: Եղել է՝ չի եղել...
Առավոտյան արթնանում ես - անկողնու մեջ ես դեռ. մութ է, տխուր ես, տխուր մտքեր են պաշարել հոգիդ, սակայն երբ միացնում ես համակարգիչը, գտնվում է համացանցում ընկերներիցդ մեկը՝ ով ուրախացում է քեզ, թեկուզ իր մեկ հատիկ ջերմ բառով:
Բանում ես աչքերդ. լուսամուտը բանում ես՝ արև է, լույս, պայծառություն, սիրտդ իսկույն լցվում է կրկնակի ուրախությամբ, սիրով, հույսով, ապագայի հավատով, կյանքով, երջանկությամբ, սպասելիքներով:
Իմ մտքերը, իմ ծով հոգուց դուրս են վազում, ինչպես ալիքներ և փռվում են կյանքի մեջ, երբեմն գնում են դեպի հեռուն, մինչև ընկերներիս կյանքի հեռավոր անդաստանները:
Նրանց հետ միասին ապրում եմ երազների մեջ, իրական կյանքում և ոչ էլ իրականության մեջ՝ սեր, այլ ամեն ինչ երազների մեջ:
Ես ապրում եմ այսպես - ոտքերս երկրի վրա, հողի վրա ամուր կանգնած, իսկ գլուխս՝ երազների, մտքերի, գաղափարների մեջ:
Կուզեի հազար տարի ապրել ընկերներիս հետ, հազար տարի տարի տեսնել նրանց խենթ ու խելառ, հրճվանքով լի դեմքերը, հազար տարի սիրել, հազար տարի ապրել և նորից չմեռնել:
Ինչքան լավ եմ հասկանում նրանց լեզուն: Ամեն օր տեսնելով նրանց նույնահունչ և նույնանուն դեմքերը, կարծես առաջին անգամ եմ տեսնում նրանց - ընկերներիս ՝ առօրյա և միշտ հիացնող, ընկերներիս՝ հնօրյա և միշտ ինձ հետ:
... Ես զգում եմ ինձ նրանց հետ անմեկին և անբաժան:Չգիտես ինչու, հոգուս մեջ չորս բառ կա՝ հայրենիք, ընտանիք,սեր,
ընկերներ ...Համբուրելով այս չորս բառերը՝ հանձնում եմ բոլորին պահելու, իրականացնելու, ամրացնելու, զարգացնելու, հավերժացնելու:

Նախանձի աստիճանները

Ամեն բան այնքան թվացյալ է դարձել, ամեն բան թվացյալ երջանկության տեսքով...
Ու հիմա  իմ մթագնած ուղեղում ինչ-որ տարօրինակ մի միտք է ծագել, որ գուցե ինչ-որ դեր այն կունենա՞ մեր ապագայում:
Ի՞սկ ժամանակը... ժամանակը ասես կանգ է առել, ու սլաքները առաջ չեն սլանում...
Ի՞սկ մարդիկ... մարդիկ ապրում են նախանձի աստիճանների վրա:Թերևս ոմանք էլ դեռ չեն հասցրել ստանալ իրենց հասանելիք մի բաժին կյանքը, ուր մնաց ապրեն այնտեղ...
Ի՞սկ մենք... մենք ինչո՞ւ չենք ապրում այդ նախանձի աստիճանների վրա:Նախանձ... նախանձությունը "կյանքի" մի մասնիկ է, առանց որի կյանք չի լինում:Ատում եմ, երբ մարդիկ ասում են, թե "բարի" է իրենց նախանձը:Դե՛, դե՛...թող մեկը բացատրի ինձ, թե ո՞րն է այդ 
"բարի" նախանձը:
Ի՞նչ է նախանձը:
Անբուժելի հիվանդություն, որի առողջացման դիմաց չկա անգամ մի դեղ: Նախանձը խավար կյանքի մյուս կողմն է, նույնիսկ լույս չի տալիս ճրագի պես:Միանգամից լույս չի տալիս, որովհետև լույսը միայն հաջորդում է մութ խավարին:
Ի՞նչ, ի՞նչ է նախանձը...
Մեկի համար բանբասելու միջոց, մյուսի համար կենսակերպ, իսկ հաջորդի համար էլ բնավորություն և այսպես շարունակ...
Իսկ բնավորությանն էլ ընտելանալ է պետք, բնավորության հետ պետք է հաշտվել, այն փոփոխման ենթակա չէ, այն մարդու էությունն է: Իսկ նախանձը. դա ընդամենը կարող եք հանել ձեր միջից և փոխել ձեր ապրելու վայրը, ոչ թե նույնիսկ քնած ժամանակ ապրեք նախանձի աստիճանների վրա:
Հիմա ձեզանից մի քանիսը մտածում են մտքում, որ գժվել եմ ես, ու էս ինչե՞ր եմ խոսում, բայց, եթե ուշադիր լինեք ձեր շրջապատում կատարվելիքին, դուք էլ կգժվեք ու էլ չեք կարծի, ձեզ կսկսի թվալ, թե դուք էլ եք ապրում այդ աստիճանների վրա, իսկ երբ կթվա՝ անհապաղ խաչակնքվեք...

11 мая 2012 г.

Ես հայ եմ, իսկ դո՞ւ

Երևանը, նրա մթնոլորտը լցված են հայության ձայնով, հայերենով: Ականջդ օրեցօր, ամեն օր, ամեն ժամ, ամեն վայրկյան լցվում է հայությամբ և հայերենով: Ականջդ միալար հայության մեջն է, հայերենի մեջ:
Պառկում ես և լսում՝ ծառերը հայերն են սոսափում, թռչունները հայերեն են ծլվլում, առվակները հայերեն են խոխոջում:
Ամեն քար ու իր, աստղ ու երկինք հայերեն, հայկական, հայաշունչ:Մարդ միայն իր հայրենիքում կարող է մնալ հարազատ, ազգային:
Մոսկվայում լսում ես ռուսերեն, մթնոլորտը տոգորված է միայն ռուսությամբ: Ամեն հյուլե՝ ռուսական է:
Առաջին օրը Երևանում՝ հափշտակված, հիացած...
Գրիչս գողացան...Իրականությունը սկսվեց: Անուրջն անցավ, ոսկե մշուշը ցրվեց. մտա իրականության մեջ, իրականությունը մուտք գործեց երազի դղյակի մեջ:
Երբ Երևանում ես, ուր մանր մարդիկ ուզում են քեզ վնասել, բամբասանք, նախանձ, չարակամություն - ուղղակի ատում ես հայությունն ու հայրենիքը, սերդ փոխվում է ատելության, բայց հենց որ գլուխդ բարձրացնում ես և նայում Մասիսին, հոգիդ լցվում է հայրենասիրությամբ, սիրում ես հայրենիքն ու հայությունը:
Այդպիսի միստիկ ազդեցություն ունի Մասիսը, ներշնչուն է:
Ես հայ եմ, իսկ դո՞ւ...

Հայի ոգին

Մենք ազգ էինք մի 25 տարի առաջ. հիմա վերածվեցինք ժողովրդի՝ տնտեսային հարցերով զբաղվող մի համայնքի: Չկա ընդհանուր շաղկապող գաղափար՝ ազգային ոգին, նպատակները առաջնորդող:
Պետք է դառնանք նորից ազգ և ազգություն: Ի՞նչն են ազգային տարրերը - հայրենիքը, լեզու, պատմություն, մտայնություն, նպատակներ և ազգային հոգի: Եվ այդ ոգին կրող ինտելիգենցիան, ընտանիքը:
Առանց հողի ազգություն չկա, առանց լեզվի՝ նույնպես:
Ինչպես առանց ժողովրդի հողը արժեք չունի, առանց հողի ո՛չ ոգին և ո՛չ ժողովուրդը արժեք չունեն: Ուրեմն՝ երրորդություն:
Մենք հիմա առաջին երկուսը ունենք՝ հայ ժողովուրդ և ոգի, երրորդը՝ հող չունենք և մանավանդ ոգեկիրներ չունենք:
Ավերակ վանքերը, բերդերը, պարիսպները ավելի հզոր են հայերին հայ պահելու, քան շեն վանքերը և այլ կանգուն գործող շենքերը...
Երազը, երևակայությունը ավելի հզոր է...
Այս նվիրական քարերն են հայերին հայ պահել մեր պետությունը կործանելուց հետո, դառը դարերի ընթացքում:
Երբ հայ գյուղացին տեսնում է մի ավերակ, երեսը խաչակնքում է, համբուրում... Նա գիտակցում է, որ սա իր տունն է, իր պապերն են շինել, իր արքաները...
Այս քարերը անժխտելի ապացույց են, որ այս երկիրը միշտ իրենն է եղել և է, և պիտի լինի...

1 мая 2012 г.

Անավարտ խոսքեր

Եղել են չասված, անավարտ խոսքեր, որ հաճախ մարդիկ շրջանցում են, չեն ասում իրար, բայց հետո անցնում է ժամանակ ու ինքդ էլ հասկանում ես, որ դա հետք է թողել քո մեջ, պետք էր ասել, միգուցե  դրանից և՛ լավ լիներ, և՛ վատ:Ու որոշում ես գնալ ու ասել, բայց հետո հասկանում ես, որ անիմաստ էր, այդ մարդը դրա կարիքը չուներ ո՛չ առաջ, ո՛չ էլ հիմա, ու դրանից ոչինչ չի փոխվում:Դու ասացիր՝ ցույց տալու քո պարզությունը, որ թաքցնելու ոչինչ չունես, ու թող որ դա լինի մի քիչ կոպիտ, բայց կարևորը՝ անկեղծ:
Կան նաև մարդիկ, որոնց մոտ անկեղծության չափդ չպիտի անցնես . նա այնպես չի հասկանա, ինչպես դու, որովհետև նա այնպես չի հագնվում, ինչպես դու,այնպես չի շպարվում, ինչպես դու:Դրանք մարդուն բնորոշ շատ տիպիկ բաներ են ու կարող են նրա մասին շատ բան պատմել:Ու եթե նրա մոտ քո անկեղծության չափը անցնես, դա մի օր ինչ-որ ձևով կգա ու քեզ կվնասի:
Վստահիր,  բայց ստուգիր: Գաղտնի գործակալն անգամ այդ սահմանը չի հատի, բայց, միևնույն է , ժամանակը ցույց տվեց, որ ոչ բոլորն են վստահելի: Միշտ զգում եմ, երբ ինձ խաբում են: Երբեմն նաև գիտակցաբար եմ թույլ տալիս ինձ խաբել, որ տեսնեմ այդպես մինչև ուր է հասնելու:

Տարօրինակ

Սովորել եմ ասել՝ ոչ:
Երբեմն լինում են պահեր, երբ ինչ-որ բան չկա, բայց զգում ես, որ շատ ագրեսիվ ես, նեռվային, որովհետև ինչ-որ բան քեզ անհանգստացնում է:Դա կարող է լինել հեռավորություն, կարոտ, անորոշություն, ցանկացած մի բան, որ ուղղակի չի լինում:
Ոմանք ասում են, թե ՆՐԱՆՔ  "բոլորը նույն սանրի կտավ են" . և ՆՐԱՆՑ կառավարելն ու հմայելը առանձնապես մեծ ջանքեր չի պահանջում: Ոմանց համար էլ ՆՐԱՆՔ նույնքան ծանոթ ու հասանելի են, որքան մի հեռավոր մոլորակի բնակիչներ:
Ավելի դժվար է ասել՝ ոչ, քան՝ այո: Ինչն այնքան էլ ճիշտ չէ, բայց կան մարդիկ, որոնց պետք է երկրորդ ու անգամ երրորդ հնարավորություն էլ տալ:Դա կարող ես տալ այն մարդուն, ով քեզ համար թանկ է ու հետաքրքիր:
Մի տեսակ տարօրինակ է: Նույնիսկ մարդիկ են տարօրինակ: Սկսել եմ չհասկանալ: Խոսում ու ապրում են իրենք իրենց հակասելով: Ապրում են "տարօրինակության" մեջ: Ոչ նրանց ոչ-ն է ո՛չ, ոչ էլ այո-ն՝ այո՛: Եվ այսպես. ինչպես կասեին ֆրանսիացիները՝ cher cher la femme...

28 апр. 2012 г.

Հետգրություն

Այս ամենից հետո ինձ մնում է ավելացնել միայն մեկ բառ . Վերջ:
Լավ, փորձեմ սկսել նորից, գուցե հիշողությունս վերականգնվի:
Ասենք, հիշելու բան էլ չկա, չէ, ավելի ճիշտ կլինի այսպես, հիշելու ցակություն չկա, կյանքումս չկա հերթականություն:
Ամեն անգամ ականատես էի լինում, թե նա ինչպես էր ընկել կախվածության մեջ այդ թույնից:Եվ ամեն անգամ հիշում եմ նրա բառերը.
- Ու հիմա խարխափելով եմ քայլում:Կյանքիս լույսը մարել է այն խավար տարիների նման:
Թերևս ամեն անգամ հետգրության նման ավելացնում էր հետևյալը . - Բայց ուզում եմ այդ մթությանն էլ վերջ տալ , որոշել եմ կյանքիս լույսերը վառել ու փոփոխել ընթացքը: Հրաժարվել այդ թույնից:
Ցավագին պատմություն: Անդադար խմում էր այդ թունը . սուրճ, և երբեք չէր խոսում նրա վնասակար կողմերի մասին: Ցավ էի ապրում,երբ տեսնում էի ինչպես էր խմում, նույնիսկ օր էր լինում, երբ  ոչինչ չէր ուտում, բայց միևնույն է խելագարի պես խմում էր:Սկսել էր տառապել անքնությամբ...
Եվ մի օր էլ ասաց . Վերջ: Սակայն երբ բացեց պահարանը, տեսավ, որ ընդամենը մեկ գդալ սուրճ է մնացել:Զարմանալին այն էր, որ բացեց աղբարկղը և քթի տակ մռթմռթալով՝ այն լցրեց այնտեղ:Եվ վերջում արտաբերեց հետևյալը.
-Ինչ էլ լինի և ինչ էլ որ անելու լինեմ, այլևս ոչ մի բաժակ "թույն"...

22 апр. 2012 г.

3 Festival international de la Bande Dessinée d'Erevan

Հիացմունքի անհագ ցանկությունը եկա լրացնելու ՊՊ-ի երկրորդ սեմինարի ընթացքում:Փառատոնի հյուրերը կրկին ճեպանկարում էին ցանկացողներին, իսկ այնուհետև Լորան Մելիքյանը մեզ ներկայացնում էր "Պատկերապատման հերոսներին":Բնականաբար ՊՊ-ի հերոսները պատկանում են տարբեր ազգերի և պրոպագանդվում են հասարակության տարբեր խավերի կողմից:



                                                   TiTeuf

Թերևս ավելի շատ կցանկանայի խոսել փառատոնի անիմացիոն ֆիլմի "Տիտոֆի"-ի մասին:  
"Տիտոֆը" շվեյցարական հայտնի պատկերապատող Զեփի հորինված կերպարն է:Տիտոֆը հայտնի դարձավ պատկերապատման միջոցով:
Իսկ ավելի վաղ պատկերապատման հիման վրա նկարահանված նույնանուն մուլտֆիլմի նպատակն էր՝ ութամյա տղայի տեսանկյունից ցույց տալ մեծահասակների վերաբերմունքը, խնդիրները, ձախողումներն ու հաջողությունները:
Ինչպես նշեցին սեմինարի մասնակիցները՝ "Titeuf forever!!!":
Հ.գ. Հիացմունքը ուզած, թե չուզած վերադառնում է տուն...

20 апр. 2012 г.

BD / 3-րդ Պատկերապատման միջազգային փառատոն Երևանում

Հիացմունքը չի ապրում հասարակ օրակարգով:Նա համարում է, որ այն ստեղծված է սովորական մարդկանց համար:Մինչ ողջ աշխարհը քնած է, Հիացմունքը բացահայտումներ է անում:Հիացմունքի պատմությանը ծանոթանալու համար գնացի Թումո:
Թումոյում մի քանի ֆրանսիացիներ, որոնք ի դեպ նկարիչներ չէին ճեպանկարում էին ցանկացողներին:Ինքս էլ հայտնվեցի ցանկացողների շարքում :)


Նախքան ընթերցողներիս ծանոթացնելը հիացմունքի հետ՝ պետք է պատմեմ թերևս մի քիչ BD-ի պատմությունից:

                         Bande dessinée
Նախ ասեմ, որ BD-ն դա ֆրանսերեն հապավում է, որը նշանակում է կոմիքս: Կոմիքսները դրանք ծիծաղաշարժ նկարներ են, իսկ որոշ դեպքերում էլ, բացի ծիծաղաշարժ լինելուց նաև ուսուցողական բնույթ են ունենում:
Թերևս մինչև կոմիքսներին ծանոթանալը Թումոյում, առաջին անգամ ես կոմիքսների մասին կարդացել էի ֆրանսուհի Մարի Կարդինալի "La clé sur la porte" վեպում, որտեղ նշում է, որ ինֆորմացիան, որը չեն տալիս ծնողները, երեխաները այսօր ստանում են հեռուստացույցից, կինոյից,կոմիքսներից և հատկապես փողոցից:
Թումոյում՝ ֆրանսաբնակ, բայց ծագումով հայ՝ Լորան Մելիքյանը պատմում էր ՊՊ-ի ստեղծման պատմությունը և այն կոմիքսների մասին, որոնք ստեղծվել են տարբեր երկրներում:


ՊՊ-ի պատմությունից հետո մեզ սպասում էր բավականին հետաքրքրաշարժ մի մուլտֆիլմ:Մուլտֆիլմը կրկին ներկայացված էր կոմիքսների տեսքով, որի հերոսը  (ինձ համար ) կարծես այլմոլորակային լիներ:Ա՛խր, շատ "հիմարիկի" մեկն էր:

Հ.գ. Հիացմունքը տուն գնալու ցանկություն դեռ չունի...
շարունակելի


18 апр. 2012 г.

Կյանքի դասերը

Առաջին անգամ տղան նրան սրճարան հրավիրեց, երկրորդ անգամ ծաղկեփունջ նվիրեց,երրորդ անգամ՝ օծանելիք:Թե ո՛ր անգամ սկսվեցին համբույրներն ու գգվանքները, հիմա արդեն չի հիշում:Փորձեց սթափվել, դիմադրել միայն այն ժամանակ, երբ զգաց, որ սիրո վայելքի կարթն ավելի ու ավելի խորն է խրվում կոկորդում:
Երբ տղայից սիրո խոստումներ, հավատարմության հավաստիացումներ էր լսում, կարծես թե երկնքից արցունքի շիթեր էին ընկնում:Աչքերը դառնում էին ձնծաղկի աչքերի պես երկնագույն:
Ո՞վ էր մեղավորը, նորին մեծություն մեղապարտ պատահմու՞նքը...
Մինչև ինձ հետ զրուցելը այնքան միայնակ էր, այնքան տառապած:Ու հանկարծ զրուցում է ինձ հետ:Եվ կատարվում է հրաշքը... Եվ սկսում է պատմել:
...Ես ասես նորից ծնվում եմ: Խոնհարվում եմ քո մեծ հավատի, քո ազնիվ, ուժեղ հավատի առաջ: Իմացի՛ր, որ քո տողերով քեզանից հեռու մեկի համար դառնում ես անհամբերություն,անհրաժեշտություն:
Միայն քո մասին մտածելիս մոռանում եմ ճչացող միայնակությունս:Բոլորից քո կարոտն եմ առնում՝ ծովացող կարոտը:Ճեմում եմ ա՛յն փողոցներով, որոնք մենք այնքա՛ն չափչփել ենք, մագլցում եմ ա՛յն խոտածածկերի վրայով, որտեղ մենք այնքա՛ն թավալվել ենք:
Ասում են՝ հարազատներին ճակատագիրն է տալիս,ընկերներին մենք ենք ընտրում՝ մե՛ր ճաշակին, մե՛ր ներաշխարհին համապատասխան:
Ու եթե ճակատագիրը չէր ընծայել քեզ, ինչու՞ բաժանեց, ի՞նչ իրավունքով:
Ե՞րբ է ամենազոր դիպվածը մեր կյանքի ուղիները նորից խաչելու, իմ անփոխարինելի,իմ չափանիշ, իմ ուժ...
Շարունակելի...

15 апр. 2012 г.

Մի բլոգի պատմություն

Տարիներ առաջ, երբ փոքրիկ աղջնակ էի , ունեի շատ երազանքներ և մտքեր, որոնք երբևէ չէին իրականանում (սակայն ես հավատում էի, որ մի օր կիրականան) մտածում էի ամեն ինչի և ամենքի մասին: Ապրում էի տվյալ օրով և ոչ թե վաղվա օրով, ապրում էի ուրիշների կյանքով, չունեի սեփական ոչինչ:Ես լսում էի բոլորին և հավատս չէր գալիս, որ մեր օրերում հնարավոր էր լինել այդքան կույր, այդքան խեղճ ու կոտրված:
Եվ երբ հիմա հիշում եմ այդ ամենը, ապշում եմ. ինչպե՞ս կարելի էր ապրել այդպես:

  15.04.11
Հիշում եմ քննության էի գնալու, մտքերի մեջ էի,սակայն դեռևս մտածկոտ ու լուռումունջ: Կարդում էի ընկերուհիներիցս մեկի բլոգը: Այդ բլոգի անվանումը հոգեհարազատ էր ինձ, տվյալ դեպքում այդ պահի հոգեվիճակիս. նեռվային աղջիկ: Կարդալուց հետո ցանկություն առաջացավ ունենալու անձնական բլոգ:Բացեցի: Սկզբում չգիտեի ինչ անեի, անընդհատ զղջում էի՝ Ինչու՞ արեցի, կարող էի չբացել...: Չէի կարողանում կողմնորոշվել՝ ճի՞շտ եմ անում, թե՞ ոչ:Ու մինչև վերջ, նույնիսկ հիմա այդպես եմ մտածում, իմ արածի վրա վստահ չեմ:Երևի դա գալիս է նրանից, որ շատ եմ հաշվի առնում ուրիշների կարծիքները: Դա վատ է, որովհետև ես լսում եմ այդ կարծիքները, որոնք շատ են ու տարբեր, ու ընկնում եմ մի լաբիրինթոս, որտեղից դժվարանում եմ դուրս գալ:
Ես ոչ սովորական եմ ապրում, ոչ բոլորի նման: Ես անընդհատ ինձ զգում եմ մի տեսակ չհասկացված: Երբեմն գրում եմ մի բանի մասին, իսկ մարդիկ ասում են՝ Դե լավ էլի, ո՞նց կարելի է հիմա այդպես մտածել կամ գրել: Անընդհատ այդպիսի արձագանքներ եմ լսում ու սկսում եմ մտածել՝ գուցե սխալ եմ:
Եվ այսօր արդեն թերևս լսելով այդ կարծիքները և շարունակելով գրել՝ ես հասկացա, որ գտել եմ: Կարդում է մեր սերունդը. ոմանք սիրում են, ոմանք՝ ոչ: Տեսնես հիմա ինչ-որ գտել եմ, ո՞վ էր կորցրել:
Ես,սակայն, շատ բանի եմ հասել: Շնորհակալ եմ բոլորին, որ եղել են իմ կողքին, թեկուզ և իրենց ներկայությամբ: Իսկ ամենամեծ շնորհակալությունը հայտնում եմ իմ ընթերցողներին, որովհետև եթե դուք չընթերցեիք , ես ոչինչ չէի գրի և կդոփեի նույն տեղում:
Ես կարողացա: Մենք արդեն մեկ տարեկան ենք :)

31 мар. 2012 г.

Արվեստագետի հոգին

Արվեստը պիտի արտահայտի արվեստագետի հոգին, իրերի հոգին,մարդու հոգին:Նա պիտի մեկնաբանի պատկերներով մեր ներաշխարհը:Նա պիտի թարգմանի բնությունը:
Նա պետք է տա ոչ թե իրականությունը, այլ նրա զգայնությունը, զգացումը և պատրանքը:
Պատրանք և իրականություն:Արվեստը իրականության պատրանքն է:Օրինակ. Շեքսպիրի Օթելլոն. մենք իլյուզիայի միջոցով տեսնում ենք իրականությունը՝ մարդու հոգին, խանդ, վրեժ, հուսահատություն, կրքեր:
Չկա արվեստ առանց արհեստի և չկա հանճար՝ առանց աշխատանքի,աշխատասիրություն, ջանք:

29 мар. 2012 г.

Citoyens du monde

Je ne suis ni Athénien,ni Grec mais citoyen du monde.
Si toutes les filles du monde voulaient s'donner la main,tout autour de la mer elles pourraient faire une ronde.
Si tous les gars du monde voulaient bien etr'marins,ils f'raient avec leurs barques un joli pont sur l'onde.Alors on pourrait faire une ronde autour du monde,si tous les gens du monde voulaient s'donner  la main.


28 февр. 2012 г.

Սերունդների բաժանումը

Ամեն բան է անցնում իմ սրտի միջով՝ աշխարհը,բոլոր իրերը,հարցերը,դեպքերը. ես անտարբեր չեմ կարող կանգնել աշխարհի առաջ,անարձագանք,անանդրադարձ:
Պլատոնը աշխարհը հասկանալու համար իդեաների է վերածում. Մարքսը՝ տնտեսական շահի, Ֆրեյդը՝ սեռի, բանաստեղծը՝ բանաստեղծության,նկարիչը՝ գույների, պատկերների, Սպիոզան՝ էթիկայի, բարոյական նորմերի:
Աշխարհը վատ է, գեշ է կառուցված հենց այն բանով, որ ծերություն կա, հիվանդություններ և մահ:Ու գոյության կռիվ կա՝ իրար ուտելու կարգախոսով:Եվ այս տիեզերային ֆոնի վրա հայկական պատմությունը - ջարդ,կոտորած,գաղթ,աղքատություն, թշվառություն, քուրդ, թուրք և եվրոպական մեծ պետությունների դիպլոմատիան:
Հայաստանում երկու սերունդ է աճում կողք կողքի. մեկը՝ ազգամերժ, կոսմոպոլիտ, լևանդին,անիդեալ, ձուլվող, ազգուրաց, մայրենի լեզուն արհամարհող, կարիերիստ.-
մյուս սերունդը՝ թանձր, թունդ հայրենասեր, հայրական օջախներին կառչած, մայրենասեր:
Մի օր այս սերունդները՝ հայերը և այլասերվածները, իրար փոր պիտի թափեն:


25 февр. 2012 г.

Նա, ով լացել գիտի

Շատ բարդ բան է կարողանալը...Դժվար է այնպես ապրել, որ հանկարծ որևէ մեկին չվնասես, որովհետև այս կյանքում, երբ փորձում ես ինչ-որ բաներից օգտվել, պարզվում է ՝ շատ հաճախ դա լինում է մեկ ուրիշի հաշվին:Գիտեմ ներել,ուղղակի հեռանում եմ,իմ միջից ջնջում, հանում եմ որոշ մարդկանց , ինչ-որ դեպքեր ու փորձում եմ այդպես որևէ վատ բան չանել, բայց այնքա՞ն բարդ է ապրելը...
Կյանքս մի տեսակ շատ սիրառատ է ստացվել:Երբեք սիրո պակաս չեմ ունեցել, հակառակը՝ ավելցուկ է եղել:Կարևոր է, երբ զգում ես՝ քեզ սիրում են, մի տեսակ դառնում ես ավելի ինքնավստահ:Զգացմունքառատ մարդկանց եմ սիրում:Սիրում եմ այն մարդկանց, ովքեր կարողանում են հանկարծ մի երգ լսել ու լաց լինել: Դա նշանակում է, որ նրա մեջ լիքը բան կա, որ շարժվում է, ու դա լավ է: Դու կարող ես նրան վստահել ու ինքդ էլ ազատ լինել...

10 февр. 2012 г.

Ես մարդ եմ


Կա մի օրենք, որի վրա դեռ շատ պիտի խորհենք...Ո՞վ է դրել հիմքը դրա: Ո՞վ է դարձրել օրենք:Ուղեկցում է ահը մահվան մեզ ծննդյան իսկ առաջին պահից,սակայն մեզ ավաղ, մահն է միայն փրկում մահվան ահից:Եկեք, գտնենք մեկին, որ մի արտասովոր հնարքով այդ օրենքը հերքի:
Ու գիտեք, եկել- բացել դուռն ու մտել է ներս...Եվ գիտե
՞ք ինչ է ասում.  -Առանց քեզ մեռած եմ գիտե՞ս...
Ի
՞նչ արած մարդ եմ...այս եղած-չեղած, մեղաց աշխարհում իմաստունների թիվն այնքան շատ է , որ իմաստությունն էլ իմաստ չունի...
Ի
՞նչ արած մարդ եմ...
Ինձ ճանաչելը մի քիչ դժվար է,հասկացեք էլի ես մի քիչ բարդ եմ. քարի պես պինդ եմ, հողի պես փխրուն,ինչքան չլինի՝ դեռ մի քիչ մարդ եմ:Ես իմ իշխանն եմ, իմ գլխի տերը և ինձ թվում է մեծ ու անպարտ եմ, բայց ինչ-որ չափով և ինչ-որ մի տեղ դեռ թիապարտ եմ:
Մերթ ոտքից գլուխ զարդեր եմ հագնում,մերթ այնպես անշուք, պարզ ու անզարդ եմ,մերթ կանաչ անտառ ու ցանած արտ եմ:Բայց և կարճատև մի ակնթարթ եմ, փոթորիկներ են եռում հատակիս,թեև ներսից այնպես հանդարտ եմ:Բայց ինքս, դեռ ավաղ անավարտ եմ...
Ինձ ճանաչելը մի քիչ դժվար է...
Հասկացեք էլի, ի
՞նչ արած, մարդ եմ...

14 янв. 2012 г.

Միքայել Պետրոսյան

"Մարդ պետք է լինի միշտ շարժման մեջ, աճի` նորանալով":
Թվում է` բոլորն էլ կարող են լուսանկարել:Սակայն դա այդքան էլ հեշտ չէ , ինչպես կարծում ենք մենք:Սովորել:Հինգ տարի սովորելը բարդ գործ է, և հետո` ամեն բան չէ, որ հենց սկզբից հաճելի է:Երբեմն ծուլանում ես, հոգնում, ձանձրանում:Բայց եթե անհրաժեշտ ջանք ես թափում ու հաղթահարում այդ ամենը, "վարձատրվում" ես իսկական բերկրանքով. քո իսկ սեփական ցուցահանդեսով:


Առաջին ցուցահանդես
      "Անցած ժամանակներ"
Այսօր` "Street Yellow"-ում Մ. Պետրոսյանի առաջին լուսանկարչական ցուցահանդեսն էր:Ցուցահանդես, որը կարևոր է յուրաքանչյուր լուսանկարչի համար:Եվ այն էլ այն լուսանկարչի համար, որ երբևէ չի մասնակցել այլ ցուցահանդեսների,չի ներկայացրել իր լուսանկարները:
"Սա մի փոքր քայլ է մարդու համար, մի հսկայական ցատկ` լուսանկարչի համար" . հենց այս խոսքերով էլ ուզում եմ ներկայացնել Միքայելին,ով ոչ միայն քայլում է ու ցատկում,քնում ու ուտում, այլև լուսանկարում է:


                  Նախապատմություն
Ինչպես նշեց Միքայելը զրույցում` լուսանկարներում ավելի շատ նախապատմություն է տալիս 60-70-ական թվականներին,այդ պատճառով էլ ցուցահանդեսը կոչվում ` "Անցած ժամանակներ":
Ուշադիր զննելուց հետո իր լուսանկարներում կնկատեք ավելի շատ անգունություն, քան թե գունավորություն:Նկարների մեծամասնությունը սև և սպիտակ են:Հետաքրքիր է այն փաստը, որ լուսանկարիչը ուշադրություն չի դարձնում "գլամուռ" ասվածին:Բառ, որ ստիպում է ամբողջ աշխարհին քայլել իր հետ:Սակայն Միքայելը ոտք չի մեկնում ամբողջ աշխարհի հետ, իր տեսակով միակն է և անկրկնելին:
Եվս մեկ անգամ շնորհավորում եմ քեզ Միքայել և ցանկանում ավելի շատ ֆոտոշարքեր:


10 янв. 2012 г.

Ծաղրանքի հետքերով

Մութ գիշեր է: Լռություն...Մարդիկ հանգիստ քնած են, իսկ նա...Նա ուրվականի պես կորցրել է քունը, չգիտես ինչու:Գիտեր ու իմանալով գուցե չէր կարողանում կամ գուցե չէր ուզում քնել:Մտածում էր ու լուռ մտորում, հիշում այդ անիրական սիրո ծաղրանքը և նորից տխրում...Ու...ու նորից մոլորության գիրկն էր ընկնում ու փորձում ամեն ինչ հասկանալ նորից:
Հիշում էր ծաղրանքը, աստղի պես հայտնվելը,անհուն երկնքում շողալը ու ասուպի պես հեռանալը:
Ու քայլում էր մութ սենյակում, նույնիսկ չէր ցանկանում անջատել սենյակի լույսը, քանզի այդ մթության մեջ աչքերի առջև նշմարվում էր նրա պատկերը, անգամ ծաղրանքը:Փորձում էր չմտածել:Նայում էր պատուհանից դուրս ու նորից հայտնվում էր ծաղրանքը, որը կարծես ապտակում էր նրա երեսին:Կրկին փորձում էր չմտածել,վերցնում էր գիրքը, թերթում էր էջերը արագորեն, ուզում էր կարդալ, շեղել մտքերը, բայց ոչ մի կերպ չէր ստացվում:Աչքերը կարծես կուրացել էին ու չէին տեսնում այդ դաժան իրականությունը, այն, որ խոքերը անիմաստ են եղել:
Ինչուները հանգիստ չեն տալիս,ինչո՞ւ, այս հասարակ բառը, որն ունի ընդամենը չորս տառ` հանգիստ չի տալիս նրան:
Ինչո՞ւ...Ծաղրանք... Միթե կատակ...Ոչ նա խեղկատակ չէր...

5 янв. 2012 г.

Հետաքրքիր պատմություն անբավ սիրո մասին / մաս 3

Օրերից մի օր նրա մեջ ցանկություն առաջացավ հետ գնալ այն գյուղը, որտեղից ամեն ինչ սկսվել էր: Գնաց, սակայն այնտեղ ոչ ոք չկար: Կային միայն ինչ-որ ավերակներ և ոչ մի կենդանի շունչ: Հանկարծնա տեսավ, այն նույն Լեոյին , կուչ եկած, նստած մի փոքրիկ անկյունում: Ուրիշ ոչ ոք չկար: Միայն նա էր մնացել: Զարմացած կախարդը մոտեցավ նրան և ասեց.
-Հը՞ն: Դու դեռ ողջ ես: Հա-հա-հա:
-Իսկ ես երբեք չեմ էլ մահանալու:
-Ի՞նչ: Հա ճիշտ է  ես քեզ անմահություն եմ, չէ՞ տվել,- հարցրեց Մոդեսթին:
-Հըմ: Դա դու չես արել: Ուղղակի հենց ես եմ ուզել:
-Բայց դու, ո՞վ ես, որ ինչ -որ բան ուզես:
-ԵսԵսես մի հիմար, շատ խղճուկ արքայազն  եմ,  շատ հիմար
-Հա.. հիմա դու էլ կմեռնես,- կախարդը հանեց թուրը, որ մխրճի նրա սրտի մեջ, խլի այն, ինչ տվել էր, երբ հանկարծ նա տեսավ մի մեծ , հսկայական, ահռելի լույս Լեոյի աչքերում: Եվ հանկարծԼեոն կորավ:
Մոդեսթին թողեց և արագ փախավ այդտեղից: Գնաց իր ամրոցը և վախով սկսեց այնտեղ նստել: Նա հասկացել էր, որ Լեոն  մի օր կգա և կհաղթի իրեն: Նա հասկացել էր, որ արքայազնը  հենց ինքը սերն էրմի հիմար, խղճուկ արքայազն

Հետաքրքիր պատմություն անբավ սիրո մասին / մաս 2

Բայց նրան շատ հետաքրքրեց, թե դա ինչ է: Որոշեց մնալ, ներկա գտնվել հանդիսությանը: Հարսանիքը սկսվեց: Ահա հարսն ու փեսան մտան սենյակ: Նստեցին:  Կախարդը սկզբից նայում էր ուրախացող մարդկանց, չէր նկատել նրանց: Հանկարծ մի պահ նա ձանձրույթից կանգնեց, որոշեց գնալ, ևհայացքը ընկավ նորապսակների  վրաև նրանց աչքերում նա տեսավ այն ինչը արդեն երկար, շատ երկար ժամանակ էր փնտրում: Ուժ, հսկայական ուժ, որը կարող էր սարեր, ծովեր կործանել: Ինչ-որ մի բան, որ կարող է մարդկանց իրար դեմ հանել: Ուժ, որը կարող է կործանել բարին, միևնույն ժամանակ լինելով այդքան բարի ու մաքուրԲարությամբ կործանել բարին: Դա նրա մտքով երբեք չէր անցել: Եվ նա որոշեց առավոտյան առևանգել արդեն երբեմնի դարձած արքայադստերը, որպեսզի տեսնի, թե ինչպես կվարվի արքայազնը: Առավոտյան նա այդպես էլ արեց: Վերցրեց արքայադստերը  և նրան տարավ հեռու-հեռու դեպի իր ամրոցը:
Առավոտյան Լեոն  նկատեց, որ իր հարսնացուն կորել է: Սկզբից նա մտածեց, որ դա ընդամենը կատակ էր, չար կատակ: Բայց հետո հասկացավ  իրադրությունը: Նրա աչքերը լցվեցին անհայտ կատաղությամբ, նա չէր հասկանում, թե իր հետ ինչ է կատարվում: Ուզում էր գոռալ, ճչալ, ինչ-որ բան ասել, բայց չգիտեր, թե  ինչպես  վարվի: Անկարողությունից նա գժվում էր, խփում էր իրեն պատեպատ: Եվ ահա  որոշեց գնալ, փնտրել արքայադստերը: Գյուղի մարդիկ նրան հուշեցին, թե ով կարող էր տարած լիներ իր սիրեցյալին: Անգամ ասեցին, թե նա որտեղ է ապրում: Արքայազնը  վերցրեց իր լավագույն, սպիտակ ձին և ճանապարհ ընկավ: Շատ երկար գնալուց հետո վերջապես հասավ Մոդեսթիի  ամրոցին: Ի զարմանս նրա, պահակները նրան ներս թողեցին, առանց որևէ պահանջի: Նա գնաց: Հանկարծ տեսավ կախարդին, իսկ վերջինիս կողքին նաև իր կնոջը: Բայց նա արդեն այն չէրԱսես կախարդը խմել էր նրա երիտասարդությունը: Բայց իրականում ուղղակի արքայազն  էր շատ երկար քայլել
Նա խոսեց.
-Ի՞նչ ..ե՞ս..,- հետո հանկարծ միանգամից վերափոխվեց, նայեց նորից և շարունակեց,- ես եկել եմ իմ արքայադստեր  հետևից, և միայն նրա հետ կգնամ:
-Հա-հա-հա,-ծիծաղեց Մոդեսթին,-իսկ քեզ նա պե՞տք է: Ծեր, ոչ գեղեցիկ: Նրա լավագույն տարիներն արդեն անցել են, շուտով կմահանա:
-Հըմ: Ես էլ երիտասարդ չեմ:
-Ես քեզ կտամ, երիտասարդություն,անմահություն: Կուզե՞ս նրա փոխարեն:
-Ի՞նչ,- ուզում էր համաձայնել, բայց մի պահ հիշեց, որ ինքը արքայազն  է,- ոչ դա ինձ պետք չէ, եթե իմ սիրելին իմ կողքին չի լինելու:
-Սեր, հա-հա-հա: Այդ բառը հորինել են ապուշները: Ի՞նչ սեր: Սեր երբեք գոյություն չի ունեցել: Լավ , սպասիր , ես քեզ ավելի լավ ինչ -որ բան կտամ:
Արքայազնը  մերկացրեց իր թուրը:
-Հանգիստ: Ես քեզ ոսկի կտամ, հարստություն,-գոռաց Մոդեսթին:
-Ի՞նչ: Հարստությունը ի՞նչ է:
-Հա: Հարստությունը դա այն է, ինչով ապրում է այս աշխարհը: Դու կկարողանաս ունենալ այն ամենը, ինչ կուզես: Միայն պատկերացրու, դու կլինես բարձր բոլորից:
-Բայց: Բայց,- գայթակղությունը հսկայական էր և Լեոն  խոնարհեց իր թուրը,- համաձայն եմ:
Կախարդի աչքերը փայլեցին: Ահա, ահա: Ահա այն ինչը կկործանի ողջ աշխարհը: Մարդկային զգացմունքները`սերը, ագահությունը
Եվ Մոդեսթին Լեոյին  տվեց երիտասարդություն, անմահություն և  և լիքը ոսկի, լիքը հարստություն: Լեոն  գնաց, վերադարձավ իրենց գյուղը: Մարդիկ տեսան նրան նորից, զարմացան երիտասարդության վրա: Նրա հին ընկերներից մեկը, ով արդեն ծերունի էր մոտեցավ նրան և այսպես ասեց.
-Ինչպե՞ս: Սա ինչպե՞ս է պատահել:
-ՀաԻսկ դո՞ւ ով ես,- իհարկե նրան հիշելով հարցրեց Լեոն :
-Ես քո ընկերն եմէի…- նվազող ձայնով, մի կերպ արտասանեց ծերունին:
-Ես քեզ չեմ ճանաչում, ես հարուստ եմ:
-Հարո՞ւստ: Ի՞նչ է դա նշանակում:
-Ես հիմա կարող եմ ունենալ այն ամենը ինչ ուզեմ: Ամուսնանալ նրա հետ, ում հետ ուզեմ: Չէ որ ես հարուստ եմ:
-Դու հարուստ չես, դու ընդամենը հիմար ես, որոնցից լիքն է աշխարհը:
-Ի՞նչ: Ինչպե՞ս դու համարձակվեցիր ինձ նման մարդուն հիմար անվանել:
-Ես միշտ ասում եմ այն, ինչ տեսնում եմ:
Լեոն  հանեց թուրը և այն խրեց ծերունու սրտի մեջ: Նա չէր կարող հանդուրժել, որ ինչ-որ մի ծերունի իրեն հիմար անվաներ: Չէ որ նա արդեն հարուստ էր:
Գյուղում լուր ընկավ, որ արքայազնը  հարստացել է: Իրականում ոչ ոք էլ չէր հասկանում, թե ինչ է հարստությունը, բայց բոլորն էլ ուզում էին դրանից ունենալ: Մի գիշերով երիտասարդները եկան, մտան նրա սենյակը, խփեցին գլխին և տարան այն ամենը ինչ նա ուներ: Հետո ինչ-որ բան իրար մեջ չկիսեցին: Սկսեցին իրարից խլել ոսկին: Հետո նաև ուրիշները իմացան դրա մասինհետո ուրիշներըև հարստության ալիքը տարածվեց ողջ աշխարհով: Յուրաքանչյուր ոք ուզում էր ունենալ ավելին, քան ընկերը: Յուրաքանչյուրը ձգտում էր լինել ամենահարուստը: Եվ սկսվեցին պատերազմներև սկսվեց չարըՄոդեսթին  նստած իր ամրոցում ծիծաղում էր մարդկային հիմարության վրա: Նա բոլորին ոսկի էր տալիս, փոխարենը խլելով նրանց խելքը, ուղեղը: Շուտով նա կտիրեր աշխարհին