Կույր երաժիշտը/ մաս 2

Չարաճճի փոքրիկի պես վեր էր կենում,թափ տալիս բացակայող տաբատը, չեղած պիջակը, փորձում էր ուղղել երևակայական փողկապը ու զայրացած ինքն իր վրա, ծանոթի օգնությամբ հասնում էր կացարան:Ծանոթը ամաչում էր մարդկանց հիանալի ուշադրությունից, բայց միևնույն է քայլում էր Ստեֆանիոյին թևանցուկ:
Երբ հասնում էին կացարանի դռներին, նա թևը ազատում էր ու թակում դուռը.
- Մարիա՜....Մարիա՜..Աուուոո՜ւ...
Մայրը անմիջապես զգում էր, որ հարբած է: Դուռը արագ բացվում էր:Նա բռնում էր որդու թևերից, արագ ներս էր քաշում առանց շուրջը նայելու և դուռը անմիջապես ծածկում որդու հետ ներս մտնել ցանկացող ծանոթի ուղիղ քթի տակ: Ամաչում էր: Փակում էր, որ հարևանները չտեսնեն: Ամաչում էր:
Ահա և բարձրանում էր Մարիայի ահարկու ձեռքը:Այն ձեռքը, որի հարվածին քաջ ծանոթ էր Ստեֆանիոն : Թեև կույր աչքերով, սակայն բնազդով զգում էր այդ: Նա կծկվում էր, քաշվում, սպասում էր հարվածին: Բայց միշտ այդ պահերին հարվածը բացակայում էր: Մայրը հանկարծ կանգ էր առնում: Նա էլ էր հիշում: Չնայած խմած չէր, բայց հիշում էր անցյալը: Նրա ցավը իր ցավն էր:
-Էլի շորերդ չկան: Էլի՜ հանել են,-հանդիմանում էր Մարիան:
Դու ի՛նչ ես, ի՛նչ:
-Մա՜րդ:
-Մա՜րդ: Մարդիս նայեք:Մերկ մարդ:
-Է՜հ Մարուշկա,-տնքում էր Ստեֆանիոն,-դու ի՜նչ ես հասկանում:Մարդը հագուստով չի մարդ:Մարդը մարդկությամբ է մարդ:
-Հիմա դու էլ կասես, թե մա՜րդ ես, մա՜յր ես:
-Կասե՛մ:
-Դե՜,դե՜ վերջացրա:
-Հագուստը ի՞նչ է: Զուտ ֆիզիկական մերկությունն է ծածկում: Բա հոգու մերկությու՞նը: Եթե մարդու հոգին մերկ է, հազար շոր, քռչ ու փալաս էլ հագնի, միևնույն է մերկ կմնա:
-Լռի՛ր, բավական է,-սաստում էր մայրը:-Ավելի լավ է ոտքերիդ և ձեռքերիդ ազատություն տաս, երբ վրայիցդ շորերդ են հանում:
-Ա՛յ, մարդու մարմինն է ծածկում հոգու մերկությունը, ոչ թե՝ հագուստը, զարդերը, զանազան այլ միջոցները: Մարդու մարմի՞նն է կարևորը, թե՞ հոգին: Իհարկե, հոգին: Հոգին է, որ չպետք է մերկ լինի: Թող իմ հագուստները տանեն, ես  նույնիսկ դրանք կնվիրեմ, իսկ հոգիս դարձյալ, կունենա իր հագուստը, որը ո՜չ ոք, ո՜չ ոք չի կարող գողանալ:
-Հետո՞...-հեգնանքով ժպտում էր,-հետո՞...
_Հետո...Էլ ինչ հետո... Եթե հոգիս տանջվում է, թող մարմինս էլ տանջվի: Հա՛, թող տանջվի:
-Հետո՞...
-Հետո՜... Հետո այն, որ ես ինքս ինձ եմ տանջում...
-Նորից... բավական է... նորից հին երգդ սկսեցիր:
-Ստեֆանիո՜...զավակս, հիշու՞մ ես, ինչպես թաղեցինք այդ փլատակներում:Հիշում եմ, ամեն օր, ամեն ժամ ու վայրկյան: Ա՜խր, ինչու՞ ես կարծում, թե միայն դու ես հիշում: Ինչու՞ ես կարծում, թե չեմ հասկանում քեզ:
-Հա՜...
-Ստեֆանիո՜... ես էլ հոգի ունեմ քեզ պես: Բայց ես սիրտ էլ ունեմ: Աղջիկդ, ափսոս չես կարող տեսնել նրան: Միայն տեսնես է՜:Կծկվել է անկյունում որբի նման: Իսկ դու՛, դու՛ ասում ես...
Ստեֆանիոյի գինովցած վիճակը հետզհետե անցնում էր: Նա, որ հեռացել էր վարդագույն աշխարհից, ետ էր վերադառնում: Իսկ այդ աշխարհում մնացած միակ հարազատները մայրն ու աղջիկն էին:
-Ես վատ մարդ եմ, Մարիա՜,շա՜տ վատ: Չէ չասես: Ես վատ հայր եմ, փոքրիկս:Ես Ձեզ հասկանում եմ: Դուք էլ ինձ հասկացեք: Մարդը մարդուն պետք է հասկանա, մարդը մարդուն պիտի հասնի, հարազատ լինի, թե օտար...Ձեր աչքին ես մենակ հարբեցող եմ, կորա՜ծ մարդ... այն փլատակների պես: Մի դրամ է, գետնին ընկած մեկ դրամը, նրանք վերցնում են, բարձրացնում: Ի՞նչ է, մի դրամ էլ չարժեմ, մի՜ դրամ...
-Ստեֆանիո, հանգստացիր, բավական է:
-Ծերուկս,- ասաց աղջիկն ու գրկեց հորը: -Լաց մի՛ եղիր:
-Հա՛,հա՛,հա՛,- հանկարծ ծիծաղեց Ստեֆանիոն,- կարծում ես սրանք արցունքնե՞ր են: Կցանկանա՞ք ուրախ բան պատմեմ: Այսօր օպերայում մարդկանց շատ եմ ծիծաղեցրել: Ձե՛զ էլ կծիծաղեցնեմ: << Կույր երաժիշտն>> էր: Ամբողջ դահլիճը հռհռում էր, ո՜նց էր հռհռում: Եվ ո՞վ էր ծիծաղեցնում: Ե՛ս.. այո, ե՛ս: Նրա՛նք  էլ չհասկացան: Ու ես գնացի գինարբուքի: Գնացի հարբելու , որ ես էլ ծիծաղեմ, ծիծաղեմ  նրանց նման ուրախ: Բայց չստացվեց: Հասկանու՞մ եք, չստացվեց, ես լաց եղա միայն...
...Կույր երաժիշտ կորցրել էր  վիշտը:

Read More

Կույր երաժիշտը/ մաս 1

...Ստեֆանիոն վերջապես վերադարձավ Փարիզ: Ինչպես ասում էին այդ օրերին, «ըստ  ծագման»: Ռիվոլիի փողոցի վրա մի շենք կա, բավականին հին շենք, որը հետևից նայելիս հիշեցնում է  չգիտեմ թե ինչ, որովհետև հետևում գնալով մխրճվում էր թզուկաշեն տները, դեմ  առնելով աշտարակի  կավե պատերին :

Նորաբաց օպերայում նա երաժիշտ դարձավ: Եթե մարդ կույր է ծնվել, ուզում է ամբողջ աշխարհը փուլ գա, նա կույր էլ կմնա, քանի որ հոգում անբուժելի արձագանքով լույսի և խավարի կռիվն է:
Ի՞նչ կարող ես երգել: Ոչի՛նչ: Ավելի շուտ ինչ կարող ես, դա էլ երգիր:Դժվարություններից  ու հոգսերից քամված մարդկանց ուրախ ինչ-որ բան էր հարկավոր, ծիծաղ:Եվ այդ ընկած, ընկճված մարդիկ ծիծաղում էին բեմահարթակում հազիվհազ երգող ընկճված մարդու վրա:
Նրան ծաղրում էին: Բայց ինքը չէր ծաղրվում: Եվ չէր էլ կարող ծաղրվել:
Երաժշտությունը, հնչյունները, ձայնը, որ ծիծաղ էին առաջացնում սրահում, չէին կարող սքողել, մոռացնել տալ վիշտը, անցյալը:
Երբ  հոգին է սոված, մարմինն ասես ծարավ, լռում է, սպասում: Երբ մարմինը կուշտ է, տառապանք ու ցավ տեսած հոգին է այս անգամ ծարավում:Նա է ջանում այս անգամ և պահանջում: Իսկ հոգու և սրտի պահանջը այլ է. Կամ ետ տուր անդառնալի կորուստը կամ մոռացնել տուր ամենը:Այլ ճանապարհ չկա:Բայց ոչ ոք չի կարող կորուստը ետ բերել:
Բայց կա միայն մեկ փրկություն:Մոռանալ ամեն ինչ: Մոռանալ ժամ ու ժամանակ, մոռանալ դեպքեր, դեմքեր: Սակայն ո՞վ, ո՞վ կարող է նոր ճանապարհ բացել ամենի համար. Ժամանա՞կը, բարի խո՞սքը,մտերիմ ընկե՞րը,ո՞վ... Ո՜չ ոք: Պարզ է, ո՜չ ոք:
Մոռացում կարող է տալ միայն գինին: Գինին է միակ դեղը:
Ստեֆանիոն խմում էր, խմում էր ինչքան կարող է, խմում էր, որ մոռանա, ներկան,շրջապատը, բարի խոսքերը, բարի ընկերներին, բարեկամներին, իրեն, անգամ անցյալը և անցյալում թաղված վիշտը: Խմում էր, հոգին թեթևացնում, և հոգու հետ էլ մարմինն ու սիրտը: Ամեն կորած բան ասես վերադառնում էր իր տեղը: Ամեն կումը խմելով, պարզվում էր ինքն իր դեմ:
Հաճախ էր նա հարբած վերադառնում կացարան, որտեղ բնակվում էր:Իսկ երբեմն էլ տեղ չէր հասնում, ընկնում էր փողոցում: Փողոցի մյուս բնակիչները հաճախ նրան թողնում էին միայն ներքնաշորերով:Սակայն նա չէր զգում , թե ինչպես են հանում շորերը: Ցուրտ ու ցավ էլ չէր զգում: Երբ մարդ ավելի մեծ ցավ է տեսել, այդպիսի փոքր ցավը ի՞նչ էր դրա դեմ: Կույրին էլ ինչպես կուրացնել, ընկածին էլ ինչպես գցել, սպանվածին էլ ինչպես սպանել:
Նա կորուստներ էր տեսել, կործանված երազներ էր տեսել, սպանված մարդիկ էր տեսել և սպանված, կտոր-կտոր արված սիրտ: Նա ավերակներ էր տեսել:Նա քարերի մեջ ջախջախված գլխով որդուն ու կնոջն էր տեսել, քարերի մեջ նա քար էր կտրել, և միայն սոված հոգին էր ոռնացել ու ոռնացել՝ ծերացած մի գայլ, որ հոշոտել գիտեր, գիտեր վրեժ լուծել, ա՜խ, հոգու աչքերով ի՞նչ վրեժ լուծել:
Երբ հարբած գալիս էր կացարան , հիշում էր այդ բոլորը: Հիշում էր, հի՜շում...Խմում էր,խմու՜մ... ու խմելուց ավելի էր հիշում:
Աշխարհը պտտվում էր: Գուցե նա էլ էր պտտվում աշխարհի շուրջը:Ընկնում էր փողոցում, շինաղբի մեջ: Փողոցը, շինաղբը, նրան փլատակներ ու ավերակներ էին հիշեցնում:Մարդիկ նրան դիակներ էին թվում, տեսիլքներ, որոնք չգիտես որտեղի՞ց էին գալիս ու դեպի ու՞ր էին գնում:
Նա գալարվում էր շինաղբի ու փոշիների մեջ և ոռնում հոգու ցավից:
Մարդիկ էլ հեռու էին փախչում նրանից, կարծելով, թե խելագար է:
Երբեմն պատահում էր, որ մի ծանոթ էր անցնում այդ փողոցով: Ծանոթ, ով գիտեր նրա պատմությունը, մոտենում էր , օգնում և կարծես իր խղճի առաջ մի մեծ պարտք էր կատարում:
Բռնում էր Ստեֆանիոյի թևատակերից և, լարելով ուժերը, նրան վեր էր բարձրացնում:Նա , երբ ոտքի էր կանգնում, կարծես թե ուրիշ մարդ էր դառնում:Լռում էր...Չէ՛, նա ոչ մոռանում էր, ոչ էլ փոխվում :Պարզապես ամաչում էր ինքն իրենից, փակվում էր ինքն իր մեջ, կորչում էր սեփական արարքների մեջ սեփական ափում...

Read More